Ιγνάτης Ψάνης
Δύο άξια θαυμασμού κτήρια του χωριού, δύο μοναδικής τεχνικής αρτιότητας, καλαισθησίας και αρχιτεκτονικής πληρότητας, δύο κτήρια υποδείγματα αρχοντικής παραδοσιακής τέχνης, δύο κτήρια από τα πιο πολυφωτογραφημένα, που προκαλούν το θαυμασμό και στον πιο ανίδεο περαστικό, δύο κτήρια προγονικής παρακαταθήκης, του Μπάρου (το λέμε έτσι από το όνομα το τελευταίο ιδιοκτήτη) και του Χιωτίνη βρίσκονται στο έλεος της αδιαφορίας και της εγκατάλειψης Αρχών και κατοίκων.
Αγοράστηκαν την περίοδο 2008-2010 επί δημαρχίας Γιάννη Συκά και αντί να συντηρηθούν και να χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες της κοινότητας, αντί να λειτουργήσουν ως κόσμημα και πόλος έλξης ντόπιων και ξένων, ως χώροι πολιτισμού, εκπαίδευσης, ως ξενώνες ή οτιδήποτε άλλο ήθελε σκεφτεί και αποφασίσει η κοινότητα:
– Το μεν κτήριο του “Μπάρου”, ένα “Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο» από το Υπουργείο Πολιτισμού (ΦΕΚ 887/Β/8-10-1997) στην αρχή φιλοξενούσε στην αυλή του άλογα… εδώ και χρόνια είναι αποθήκη! Πατείς με – πατώ σε! Το υλικό του Συλλόγου που χρόνια τώρα, με συνέχεια και συνέπεια τροφοδοτεί το χωριό μας με υψηλού επιπέδου πολιτιστικά αγαθά, που αποτελεί τη μοναδική σχεδόν πηγή αξιόλογης καλλιτεχνικής παρουσίας, “Ο ΜΠΑΛΟΣ”, δεν είχε κανένα λόγο να βρίσκεται εκεί. Ποια Τοπική Αρχή και ποιος Δήμος επέτρεψε και ενέκρινε αυτό του ανοσιούργημα;
– Το κτήριο του Χιωτίνη: Σφίγγεται η καρδιά σου, όταν να μπεις μέσα. Εγκαταλελειμμένο πλήρως και μέσα αλλά και όλος ο περιβάλλων τεράστιος χώρος, η αυλή του. Ένα κομμωτήριο λειτουργεί στο ισόγειο! Ντρέπεσαι και λυπάσαι…
Προφανώς, δεν είναι μόνο η αδιαφορία, είναι και η αμορφωσιά των όποιων αρχών να αντιληφθούν την αξία και τον πλούτο αυτών των κτηρίων και η ανικανότητα τους να τα αξιοποιήσουν.
Αυτά συνέβαιναν μέχρι προχθές, γιατί χθες (σχήμα λόγου) κάποιος, κάποιοι έδειξαν σχετικό ενδιαφέρον και αναπτέρωσαν τις ελπίδες μας πως ίσως…
Αναδημοσιεύουμε στη συνέχεια τη δημοσίευση που κάναμε στην εφημερίδα του Συλλόγου, “ΠΟΛΙΧΝΙΑΤΙΚΟ ΛΟΓΟ”, όταν είχαμε την ευθύνη της σύνταξης της, για τα δύο αυτά κτήρια
στα φύλλα 162 και 160 αντίστοιχα
Τα ενημερωτικά στοιχεία είναι δικά μας. Η εξαιρετική αρχιτεκτονική παρουσίαση του καθενός γίνεται από τη συγχωριανή μας αρχιτεκτόνισσα ΕΛΛΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥ, που την ευχαριστούμε για άλλη μία φορά για την αξιόλογη προσφορά στην εφημερίδα και στον τόπο μας στα χρόνια εκείνα.
Το παρόν κτήριο ίσως είναι το πιο πολυφωτογραφημένο του παραδοσιακού οικισμού του Πολιχνίτου. Η θέση του είναι ιδιαίτερης σημασίας, καθώς ορθώνεται ανάμεσα σε ισόγεια παλαιά κτίσματα, καλοδιατηρημένο με την πάροδο των ετών, αριστερά ανηφορίζοντας στον κεντρικό δρόμο του χωριού, απέναντι από
το κτήριο του ΟΤΕ. Το 1997, χαρακτηρίσθηκε ως «Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο» από το Υπουργείο Πολιτισμού
(ΦΕΚ 887/Β/8-10-1997).
Το διώροφο κτήριο ανήκε στον Όμηρο Κλούρα, ο οποίος πέθανε το 1930. Έπειτα δια της κληρονομιάς, πέρασε στην ιδιοκτησία της γυναίκας του Ευανθίας (25%) και της θυγατέρας του Μυρσίνης (75%). Όταν πέθανε η Ευανθία το 1956, ολόκληρο το κτίσμα πωλήθηκε από τηΜυρσίνη, χήρα Θεόδωρου Σάββα, στην Γαρυφαλιά Μπάρου. Από το 2010, ανήκει πλέον στον Δήμο Πολιχνίτου.
Έχει παραχωρηθεί προς χρήση έως και σήμερα, στον μου-
σικοχορευτικό σύλλογο «Ο Μπάλος».
Το κτήριο βρίσκεται σε οικόπεδο επιφανείας 717,31μ³.
Η οπισθοχώρηση του κτηρίου δίνει αέρα με τον κήπο που επιτρέπει στον περαστικό να αναλύσει το κτήριο και να εκτιμήσει την μορφολογία του και την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του. Πρόκειται για παλιό αρχοντικό, ορθογώνιο σε κάτοψη, διώροφο με υπόγειο και στέγη. Αποτελείται από τρία επίπεδα, υπόγειο επιφανείας 21,52μ², ισόγειο και όροφο επιφανείας 53,19μ² αντίστοιχα. Η είσοδος βρίσκεται στο ισόγειο με τους χώρους να αναπτύσσονται εκατέρωθεν γραμμικού διαδρόμου που οδηγεί στην σκάλα που το συνδέει με τον όροφο. Ο υπερκείμενος όροφος έχει παρόμοια διάταξη. Η στέγη είναι τετράριχτη με γαλλικά
κεραμίδια και κεντρικό πέτρινο αέτωμα. Χαρακτηριστικό
είναι το περίτεχνο γείσο της που προεξέχει, με στηθαίο
που περιλαμβάνει γωνιακές παραστάδες. Η πρόσοψη της
κατοικίας είναι συμμετρική. Η επιβλητικότητα του κτηρί-
ου τονίζεται από τον κεντρικό εξώστη που στεγάζει την
είσοδο του ισογείου χώρου, με μεταλλικά φουρούσια και
λεπτομέρειες στο μεταλλικό κιγκλίδωμα. Το κτήριο χαρα-
κτηρίζεται από ισορροπία στη διάπλαση του όγκου του,
καθαρότητα των αρχιτεκτονικών μορφών καθώς και από
η συμμετρία κυρίως των ανοιγμάτων. Ο φέρων οργανι-
σμός είναι λίθινη τοιχοποιία, άρτια δομημένη, με ιδιαίτερη
επεξεργασία και ενίσχυση στις γωνίες. Οι ποδιές και τα
πρέκια των κουφωμάτων σε όλα τα επίπεδα έχουν κατα-
σκευαστεί από κατεργασμένους λίθους («σοβελίκια»). Οι
περίτεχνες κορνίζες των μεγάλων ανοιγμάτων, αποτελούν
βασικό δομικό στοιχείο πέραν της αισθητικής παρέμβα-
σης, τονίζοντας την ρυθμικότητα και την καθετότητα η
οποία αποπνέει μια λιτή αυστηρότητα.
ΕΛΛΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
Καθώς ο επισκέπτης κινείται στο κεντρικό δρόμο του χωριού προς “τα Ψαράδικα” συναντά ένα ακόμη κτίσμα, που μαγνητίζει το βλέμμα του. Το διώροφο κτήριο που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Ελευθερίας και Μικράς Ασίας με θέα προς το κέντρο του χωριού, ανήκε στο συμβολαιογράφο Νικόλαο Χιωτίνη. Βρίσκεται στην περιοχή “Κάτω Γρύπα” και φέρει επιγραφή με το έτος κατασκευής “1931”. Πρόκειται για ένα διώροφο κτήριο, το οποίο αποτελείται από ένα ισόγειο, που χρησιμοποιήθηκε ως συμβολαιογραφείο και έναν όροφο.
Συμπληρώνεται από μια σειρά μικρότερων κτισμάτων για διάφορες χρήσεις (wc, αποθήκες και άλλα). Tο 1971 η σύζυγος και τα τέκνα του Nικολάου Xιωτίνη, Δημήτριος, Μαρία, Ευμορφία κληρονόμησαν του ακίνητο, ενώ το έτος 2019 αγοράστηκε από τον Δήμο Πολιχνίτου επί Δημαρχίας Γιάννη Συκά.
Το κυρίαρχο δομικό στοιχείο της όψης είναι η καφεκόκκινη και ροζέ πέτρα, ο ιγκνιμβρίτης, ηφαιστιακό πέτρωμα, το οποίο έχει μεγάλη ανθεκτικότητα. Οι ντόπιοι τη λένε και «ασπρακάτη» λόγω του ότι είναι ανοιχτόχρωμη, η οποία εξορυσσόταν από το χωριό και την επεξεργάζοταν οι ντόπιοι μαστόροι, “οι πελεκάνοι”.
Όλα τα παραδοσιακά σπίτια που χτίστηκαν πριν από το 1950 χτίστηκαν από την πέτρα αυτή.
Το σύστημα δόμησης είναι ισόδομο, δηλαδή σε συνεχείς ισοϋψείς στρώσεις ισομεγεθών ορθογώνιων πλίνθων ή λίθων. Η γωνιακή απότμηση εξαφανίζει την επιθετικότητα του κτηρίου και παράλληλα προσκαλεί τον περαστικό. Η διάρθρωση του χώρου γίνεται σε δύο στάθμες. Σε επίπεδο όψης υπάρχει σαφής διαχωρισμός των δύο χρήσεων που στεγάζει, επαγγελματικής και οικιστικής, στο ισόγειο υπάρχουν πιο λιτές γραμμές με μεγαλύτερα ανοίγματα επί της οδού Μικράς Ασίας με εμφανή τη φέρουσα τοιχοποιία, τονίζοντας την είσοδο με τα μεγάλα καμπύλα σκαλοπάτια, ενώ στο τμήμα ισογείου επί της οδού Ελευθερίας υπάρχει πιο “ήσυχη” κύρια είσοδος της κατοικίας με εσοχή με ελαφρώς καμπύλο υπέρθυρο, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με τα ορθογώνια παράθυρα δίχως διακόσμηση αλλά συνδέει την είσοδο με τις όψεις του ορόφου της κατοικίας στην οποία αποτυπώνονται καμπύλα υπέρθυρα η απόληξη των οποίων φέρει έλικες ιωνικού ρυθμού καθώς επίσης διακοσμητικές ροζέτες κάτω από τις ποδιές των ανοιγμάτων. Η επιβλητικότητα του γωνιακού κτηρίου τονίζεται από την από τον εξώστη που στεγάζει την είσοδο του ισογείου χώρου καθώς επίσης από την καθετότητα, που ξεχωρίζει λόγω της εμφανούς τοιχοποιίας που περιβάλλει τη μοναδική μπαλκονόπορτα του ορόφου και ενοποιεί την όψη. Αποπνέει μία λιτή αυστηρότητα.
ΕΛΛΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
