Αυτό είναι… το διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης- η ανθρώπινη αδιαφορία το τελείωσε και η οργή της φύσης το αποτελείωσε
Ιγνάτης Ψάνης
«Με ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, με αρ.πρ.22.19.7.2001, το Υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε: «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης, το Αρχοντικό Δημ. Καλιά Μπέη, διότι παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και μορφολογικό ενδιαφέρον, αποτελεί σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της περιοχής και είναι σημαντικό για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής του Λέσβου».
Αυτό , λοιπόν, το μνημείο και έργο τέχνης, το σημείο αναφοράς για τη μελέτη της αρχιτεκτονικής της Λέσβου, σύμφωνα με ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, με αρ.πρ.22.19.7.2001, του Υπουργείου Πολιτισμού, είναι αυτό που βλέπουμε σήμερα στις παρακάτω φωτογραφίες, που ανεβάζουμε…
Από το συμβόλαιο που υπογράφτηκε μεταξύ των πωλητών και του Καποδιστριακού Δήμου, με Δήμαρχο τότε τον Γιάννη Συκά, διαβάζουμε όσον αφορά τις διαστάσεις του οικοπέδου και τα κτίσματα, που υπήρχαν μέσα σ’ αυτό.
“Το οικόπεδο εμβαδού μέτρων τετραγωνικών τριών χιλιάδων πενήντα εννέα και δέκα επτά εκατοστών του τετραγωνικού μέτρου (3.059,17 τ.μ.), τα δε προαναφερόμενα κτίσματα ήτοι: α) η διώροφη οικία, η οποία εμφαίνεται στο άνω τοπογραφικό διάγραμμα με το γράμμα μικρό άλφα (α) αποτελείται από ισόγειο και πρώτο πάνω από το ισόγειο όροφο, ερειπωμένη χωρίς στέγη έχει συνολικά εμβαδόν μέτρα τετραγωνικά πεντακόσια δώδεκα και πενήντα εκατοστά του τετραγωνικού μέτρου (512,50 τ.μ.),
β) η ισόγεια αποθήκη, η οποία στο άνω τοπογραφικό διέρχεται εμβαδόν μέτρα τετραγωνικά σαράντα οκτώ και δέκα τρία εκατοστά του τετραγωνικού μέτρου (48,13 τ.μ.)… και θ) η ισόγεια αποθήκη, η οποία στο άνω τοπογραφικό διάγραμμα εμφαίνεται με το γράμμα μικρό κάπα (κ) έχει εμβαδόν μέτρα τετραγωνικά εξήντα πέντε και εξήντα εκατό του τετραγωνικού μέτρου (65,60 τ.μ).
Συνοπτικά, οικόπεδο 3.059,17 τ.μ. – διώροφο σπίτι 512,50 και οκτώ αποθήκες αρκετών τετραγωνικών, μέτρων η κάθε μια και το ελαιοτριβείο.
Στο άρθρο μας στις 28/7/2024 αναφερθήκαμε στις προειδοποιήσεις του Βαγγέλη Παλαιολόγου, στο SOS, που εξέπεμπε, αλλά θα μπορούσαμε να προσθέσουμε κι εμείς τις δικές μας ερωτήσεις, που προέκυψαν από τη διερεύνηση του θέματος.
Όμως ο ρόλος μας ούτε εισαγγελικός είναι ούτε (κατα)δικαστικός. Εμείς στεκόμαστε σ’ αυτό που βλέπουμε τόσα χρόνια στη μέση της Σκάλας και αναρωτιόμαστε πώς θα είχε αξιοποιηθεί αυτός ο ερειπιώνας, αν βρισκόταν στη μέση της Σκάλας Καλλονής.
Μέχρι σήμερα πάντως, από όσα γνωρίζουμε, δεν έχει γίνει καν λόγος για αυτήν την άκρως αξιόλογη δημόσια περιουσία ούτε από τον Δήμο ούτε από την Περιφέρεια.
Τόσα προγράμματα τρέχουν καθημερινά, τόσες ευκαιρίες και σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο παρουσιάζονται, τόσα και τόσα κτίσματα αναπαλαιώνονται, εκσυγχρονίζονται και αξιοποιούνται. Όμως για το πάλαι πότε αρχοντικό, το μνημείο τέχνης και αρχιτεκτονικής αναφοράς του Πολιχνίτου δε γίνεται απολύτως κανένας λόγος.
Οι μορφές αξιοποίησής του προφανώς είναι πολλές και ποικίλες και δεν είμαστε αυτοί που θα υποδείξουμε τη μορφή και τον τρόπο αξιοποίησής του. Η τοπική κοινωνία και η αυτοδιοίκηση έχουν τον πρώτο λόγο.
Επιβάλλεται όμως το ταχύτερο να ξεκινήσει επιτέλους στον Δήμο και με πρόταση της τοπικής κοινότητας κάποια σοβαρή συζήτηση για την αξιοποίησή του.
Βέβαια, δεν είμαστε και τόσο αισιόδοξοι, αν σκεφτούμε ότι επί επτά χρόνια μένει κλειστό το λαογραφικό μουσείο και πολλά περισσότερα το μουσείο πετρωμάτων.
Αν δεν μπορούμε να επισκευάσουμε μια σχετική μικρή ζημιά στο κτήριο Κουβελίδη τόσα χρόνια, πώς θα προχωρήσουμε σε πολύ πιο σύνθετα και απαιτητικά προγράμματα όπως η αξιοποίηση του αρχοντικού της Σκάλας; Εύλογη δεν ακούγεται η απορία;
Το δυστύχημα είναι, ακόμα, πως επειδή δεν υπάρχει, δυστυχώς, έτοιμη μελέτη για το πάλαι ποτέ αρχοντικό, όπως έγινε σε άλλες περιπτώσεις, η λύση γίνεται δυσχερέστερη.
