Πέτρος Καναρίδης
28η ΟΤΩΒΡΙΟΥ 1940
Ἡμέρα ἱστορικῆς μνήμης, σταθμὸς στὴν μακραίωνη πορεία τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἡμέρα ποὺ ἡ ἰστορία ἔρχεται στὸ προσκήνιο τῆς ἐπικαιρὀτητας, κεντρίζει τὴν μνήμη καὶ καλεῖ νὰ θυμηθοῦν οἱ παλαιότεροι, νὰ μάθουν οἰ νεώτεροι γιὰ πρόσωπα, γεγονότα, καταστάσεις πού ἔχουν καὶ μία βαθύτερη οὐσία, δηλαδὴ τὸ γενναῖο καὶ ἀδούλωτο πατριωτικὸ φρόνημα, τὸ ἐθνικὸ χρέος, τὴν ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια πού τὴν ἐπισφραγίζει τὸ θυσιαστικὸ πνεῦμα πού πηγάζει ἀπὸ τὸ ἀρχέγονο ἡρωϊκὸ ἰδεῶδες καὶ τὴν πίστη στὸ ὑψηλὸ ἰδανικὸ τῆς ἐλευθερίας.
Αὐτὴ ἡ οὐσία τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940 πρέπει νὰ προβάλλεται καὶ νὰ ἀναδεικνύεται κυρίως πρὸς τὴ νέα γενιὰ. Αὐτὴν μάλιστα τὴν ἡμέρα ὡς ἱστορικὴ ἐπέτειο ὀφείλουμε νὰ τὴν ἀφιερώνουμε καὶ νὰ τιμοῦμε συνειδητὰ τοὺς προγόνους μας πού πολέμησαν, ἀντιστάθηκαν, ἀπώθησαν καὶ νίκησαν τὸν ἀδίστακτο εἰσβολέα πού θέλησε νὰ κατακτήσει τὴν Ἑλληνικὴ γῆ. Ἡ νίκη αὐτὴ εἶναι ἀπόρροια τοῦ σθένους, τοῦ δυναμισμοῦ, τῆς άποφασιστικότητας καὶ αὐτοπεποίθησης μὲ τὴν ὁποία σύσσωμος ὁ Λαὸς στήριξε καὶ πραγμάτωσε τὸ ΟΧΙ τοῦ ’40. Ἕνα ΟΧΙ πού ἔρχεται ἀπὸ τὸν Κολοκοτρώνη πρὸς τὸν Ίμπραὴμ, ἀπὸ τὸν Μιλτιάδη στὴ μάχη τοῦ Μαραθώνα, ἀπὸ τὸν Λεωνίδα στὶς Θερμοπύλες ἐνατίον τῶν Περσῶν . Αὐτὴ λοιπόν εἶναι ἡ ἀπάντηση πού δίνουν οἱ Ἕλληνες, ἕνα τεράστιο ΟΧΙ, ὅπως καὶ αὐτὸ πρὸς τὸν δικτάτωρα Μουσολίνι. Αὐτὴ είναι η ἀπάντηση που θὰ ἀντλήσουμε ἀπὸ τὀ 1940 καὶ σήμερα πού βρισκόμαστε σε μία δύσκολη συγκυρία.
Επίκαιρος καὶ ὁ λόγος τοῦ Ἄγγελου Τερζάκη: « Ἕνας ἄνεμος καινούργιος, ἀνυποψίαστος ἄρχισε νὰ φυσσάει πάνω στὴν Ἀθήνα. Ἦταν ἡ ὥρα 6 τὸ πρωί, ὅταν οἱ σειρῆνες τῆς ἀντιαεροπορικῆς ἄμυνας ξύπνησαν τὴν πολιτεία……Οἱ ἄνθρωποι ξυπνοῦσαν ξαφνιασμένοι, ρωτοῦσαν τοὺς πρώτους διαβάτες….Μάτια ὑψώνονταν στὸν οὐρανὸ, ἔψαχναν… Ὅμως σὲ ὅλη τὴν κίνηση πού πύκνωνε σὲ μικρὲς συντροφιές, σὲ ὁμάδες πού ξεκινοῦσαν γιὰ τὰ κέντρα δὲν ξεχώριζες ταραχὴ ἤ ἀγωνία. Μία διάθεση εὐφορίας, κέφι ἀνάλαφρο, ἀλλόκοτο ξεσήκωνε τὶς ψυχές…..Τὸ πρωί τῆς 28ης Ὀκτωβριου 1940 γινόταν πραγματικὰ μία ἀποκάλυψη: Διαφορετικὰ εἶχε πέσει νὰ κοιμηθεῖ τὸ ἔθνος τὴν νύχτα ποὺ πέρασε, διαφορετικὸ ξυπνοῦσε τώρα. Ἡ εἴδηση ποὺ ἔτρεχε ἀπὸ στόμα σὲ στόμα : ‘’ Πόλεμος! οἱ Ἰταλοὶ εἰσβάλλουν’’ εἴτανε σά γενικὴ πρόσκληση σὲ ξεφάντωμα. Περηφάνεια, φιλότιμο καὶ λεβεντιὰ φούσκωναν τὰ στἠθη……» (Ἄγγελος Τερζάκης Ἑλληνικὴ Ἐποποιία 1940-1941. Ἀθήνα 1964)
Καὶ ἀπὸ τὴν παραστατικὴ περιγραφὴ τοῦ ξυπνήματος τῶν ἁπλῶν ἀνθρώπων νὰ περάσουμε στὸ λογοτεχνικὸ-στοχαστικὸ πρωϊνὸ ξύπνημα τοῦ Γ. Σεφέρη. Γράφει ὁ ἴδιος: « Δευτέρα 28 Ὀκτωβρίου 1940 . Κοιμήθηκα δύο το πρωὶ, διαβάζοντας Μακρυγιάννη. Στὶς τρεῖς καὶ μισὴ μιὰ φωνὴ μέσα ἀπὸ τὸ τηλέφωνο μὲ ξύπνησε: ‘’ Ἔχουμε πόλεμο.’’ Τίποτα ἄλλο. Ὁ κόσμος εἶχε ἀλλάξει. Ἡ αὐγὴ πού λίγο ἀργότερα εἶδα να χαράζει πίσω ἀπὸ τὸν Ὑμηττὸ ἦταν ἄλλη αὐγή: ἄγνωστη . Περιμένει ἀκόμη ἐκείνη πού ἄφησα. Δὲν ξέρω πόσο θὰ περιμένει, ἀλλά ξἐρω πώς θὰ φέρει τὸ μεγάλο μεσημέρι»
Κοινὸ σημεῖο ,λοιπὸν, ὅλων ἡ αἰσιοδοξία, ἡ ἐλπίδα ἕνα ὅραμα χαρμόσυνο πού θὰ πραγματωθεῖ μὲ τὰ δυσβάσταχτα βάρη καὶ βάσανα τοῦ πολέμου. Παράδοξο! Ὅμως ‘’ χαλεπὰ τὰ καλά, ῥάδια τὰ κακά’’. Νὰ θυμηθοῦμε ἐπίσης καὶ τὸ ἀρχαῖο ἀπόφθεγμα ἀπό τὸν Δημοσθένη: «πόλεμος ἔνδοξος , εἰρήνης αἰσχρᾶς αἱρετώτερος» Κλείνουμε τὸ σύντομο αὐτὸ ἀφιέρωμά μας στὴ σημερινὴ Ἐθνικὴ Ἐπέτειο μὲ τὴν προβολὴ-παρουσίαση τοῦ πρώτου Ἀναγνώσματος μὲ τίτλο ‘’πορεία πρὸς τὸ μέτωπο’’ ἀπὸ ‘’ Τὸ Ἄξιόν ἐστί ‘’ τοῦ Ὀδ. Ἐλύτη σὲ αφήγηση Μάνου Κατράκη.
ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ (ΑΦΗΓΗΣΗ ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ)