Ιγνάτης Ψάνης
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στις 20 Μαΐου του 1941 που αρχίζει η επίθεση της Γερμανίας εναντίον της Κρήτης έχει ήδη καταληφθεί η Βοημία, η Σλοβενία, η Πολωνία, η Δανία, η Νορβηγία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Γαλλία. Η Ιταλία έχει καταλάβει από το 1939 στην Αλβανία και στις 28 του Οκτώβρη του 1940 επιτίθεται αδικαιολόγητα και απροφάσιστα εναντίον της Ελλάδας οι Γερμανοί μετά την απριλιανή τους επίθεση εναντίον της χώρας μας θεωρούν ότι δεν έπρεπε να αφήσουν ελεύθερο και το… αεροπλανοφόρο της Μεσογείου, την Κρήτη.
Εμείς με αφορμή τον ηρωικό θάνατο του χωριανού μας Εύελπι Γεωργίου Κουβελίδη, γιου των αείμνηστων Νικολάκη και Ευανθίας Κουβελίδη, στο Μάλεμε της Κρήτης τις πρώτες μέρες της Γερμανικής επίθεσης, θα αναφερθούμε περιληπτικά στα γεγονότα που τον αφορούν. Μοναδική πηγή μας είναι το βιβλίου του Στρατή Πάντα “ΓΙΑΤΙ ;”
Έχουν γραφτεί πολλά και εξαίρετα κείμενα που αναφέρονται στην επίθεση των Γερμανών και την άμυνα των Κρητικών και αποτιμούν τη σημασία της μάχης αυτής για τη συνέχεια και την εξέλιξη που είχε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Θα κλείσουμε τη σύντομη αναφορά μας και με την αποτίμηση αυτή. Η επιχείρηση των Γερμανών εναντίον της Κρήτης κράτησε δέκα μέρες (20 Μαϊου-1 Ιουνίου 1941) .Κλείνουμε 82 χρόνια.
ΜΕΡΟΣ 1ο
Η αφήγηση που ακολουθεί είναι απόσπασμα από την ομιλία του Ιγνάτη Ψάνη στην παρουσίαση του βιβλίου του Στρατή Πάντα “ΓΙΑΤΙ;” στο Πολύκεντρο Πολιχνίτου.
Όπως προκύπτει από την παράθεση όλων των πηγών του συγγραφέα του βιβλίου (Στρατή Πάντα) ο Γεώργιος Κουβελίδης συνδύαζε μοναδικά τη ζωντάνια και τον ενθουσιασμό του νέου με μία βαθύτερη αίσθηση καθήκοντος και ηθικής που θα ταίριαζε σε κάποιον μεγαλύτερο του. Ειδικότερα από ένα απόσπασμα μιας έκθεσής του στο σχολείο που ο συγγραφέας καταθέτει, αποκαλύπτεται ένας έφηβος εραστής της ειρήνης, της δημιουργίας, της ανθρωπιάς και της συνειδητής υπακοής στους νόμους της Πολιτείας. Η αγωνία και η απορία του ήταν ποια πρέπει να είναι η στάση του ανθρώπου μετά τον πόλεμο. Για τη στάση του ανθρώπου στον πόλεμο δεν είχε απορία. Ήξερε από πριν. Σαν έτοιμος από καιρό… όπως λέει και ο ποιητής. Από το ημερολόγιο του ίδιου αποδελτιωνώ με πληροφορίες και προσπαθούμε να συνθέσουμε την προσωπικότητά του.
Μαθαίνει ξένες γλώσσες, γράφεται σε φυσιολατρικό σύλλογο, συμμετέχει σε θεατρικές παραστάσεις, γράφει θεατρικά έργα, μεταφράζει, γράφει πεζά και ποιήματα, μαθαίνει χορούς με άλλους συμμαθητές του, εκδίδει λογοτεχνικό περιοδικό, κάνει μαθήματα κιθάρας, αριστεύει στο σχολείο. Για όλες αυτές τις δραστηριότητες, που και ένα σύγχρονο έφηβο θα τον έκαναν να νιώθει μειονεκτικά έπαιξε καθοριστικό ρόλο εκτός από την οικογένειά του (κουβαλάει τον κοσμοπολίτη μικρασιάτη στα γονίδια του) και ασφαλώς το περιβάλλον μιας μεγάλης πόλης σαν τη Μυτιλήνη, στην οποία βρίσκεται, για να ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Γυμνάσιο και φυσικά οι Δάσκαλοί του, που συχνά μνημονεύει και τους οποίους συχνά συμβουλεύεται.
Ο Γιώργος 2-10-40 κατατάχθηκε στη σχολή Ευελπίδων, δηλαδή την 28η Οκτωβρίου ήταν 26 ημερών Εύελπις.
ΜΕΡΟΣ 2ο
Τη συνέχεια της αφήγησης αντλούμε από το βιβλίο του Στρατή Πάντα “ΓΙΑΤΙ” (σελ. 68-69,74) για λόγους αντικειμενικής παρουσίασης των γεγονότων.
– Φρονούμε ότι πρέπει να καταχωρήσουμε στο σημείο τούτο σημείωμα του Λοχαγού Ρογκάκου παρμένο από το βιβλίο του φίλου Στρατηγού Γ.Π. Μπερδέκλη, επειδή ανακεφαλαιώνει την όλη ενέργεια των πρωτοετών Ευελπίδων και προσθέτει στοιχεία που δεν έχουμε αναφέρει μέχρι τώρα:
” Η Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων θα υφίστατο την τύχη των άλλων εις Αθήνας στρατιωτικών μονάδων και καταστημάτων παραδιδόμενη αμαχητί εις τον εχθρόν. Οι Ευέλπιδες φλεγόμενοι υπό πατριωτικού ενθουσιασμού, δεν ηδυνήθησαν να πεισθώσι όπως καταθέσωσι τα όπλα και θεωρή- σωσι την Ελλάδα υποκύπτουσα εις την εχθρικήν δύναμιν. Ο πατριωτισμός των οδήγησεν τούτους εις στάσιν. Κατήργησαν την διοίκησιν και τους αξιωματικούς, οι οποίοι συντάχθηκαν με την άποψη της παραδόσεως και ανηγόρευσαν προσωρινόν Διοικητήν τον Λοχαγόν πολεμικής διαθεσιμότητας Δανίκαν Θεμιστοκλή, υπηρετούντα εις την Σχολήν τότε λόγω του πολέμου. Ο Λοχαγός ούτος μετά των κατώτερων αξιωματικών, οίτινες ετέθησαν επικεφαλής των στασιασάντων Λόχων και Διμοιριών Ευελπίδων έφτασαν εις την Κρήτην (μαχόμενοι, πορευόμενοι και βομβαρδιζόμενοι καθ’οδόν)…”
Στη συνέχεια αντιγράφω απόσπασμα των σελίδων 76 και 77 του βιβλίου του Στρατηγού Γ.Π. Μπερδέκλη και συγκεκριμένα από το κεφάλαιο “το βάπτισμα πυρός των Ευελπίδων” όπου όντως καταχωρείται η πλέον αυθεντική αφήγηση και περιγραφή της μεγάλης μάχης της Κρήτης στις 20 Μαΐου 1941 από τον ίδιο τον Στρατηγό. Επειδή ο ήρωας Στρατηγός μας συμμετείχε σε αυτήν και είναι ένας από τους λίγους επιζώντες, δικαιούται και σήμερα να μας δώσει τη μαρτυρία του και να μας περιγράψει τα γεγονότα:
” ο Διοικητής των Γερμανών αλεξιπτωτιστών που έπεφταν στην περιοχή του Μάλεμε επεδίωξε να εξασφαλίσει τα δυτικά του ποταμού Ταυρωνίτη για εδαφικό χώρο προς τα Ραπανιανά και το Κολυμπάρι, για να προστατεύσει με τον τρόπο αυτό τα πλευρά των πολεμιστών του, που μάχονταν να ανατρέψουν τις αμυντικές θέσεις των Νεοζηλανδών στο αεροδρόμιο και στον λόφο 107 που δέσποζε του αεροδρομίου. Ένας Γερμανικός λόχος (τάγματος εφόδου) ενισχυμένος με μία διμοιρία, με πολυβόλα και όλμους κινήθηκε στις 10.00 η ώρα από την περιοχή του χωριού Ραπαρινά προς δυσμάς, προς το Κολυμπάρι και πολύ σύντομα πήρε επαφή με τον 1ο Λόχο Ευελπίδων. Η εμπλοκή του Λόχου υπήρξε πλήρης και η Σχολή σε λίγο είχε τον πρώτο της νεκρό. Ήταν ο Εύελπις Ι. Ιατρούλης Νικόλαος. Αμέσως εμπλέκεται στη μάχη και ο 2ος Λόχος. Οι Γερμανοί, έχοντας συντριπτική υπέροχη και με την υποστήριξη της αεροπορίας τους επιτίθενται με όλα τα μέσα που διαθέτουν κατά των θέσεων μας τις οποίες κρατάμε με αυτοθυσία. Κατά το μεσημέρι σκοτώνεται και ο δεύτερος Εύελπις. Ήταν ο Εύελπις Ι. Κουβελίδης Γεώργιος και τραυματίζονται οι Ευέλπιδες Ι. Μιαούλης Ελευθέριος, Μουζάκης Α., Παπαδημητρίου Δημ. και Σωτηρακόπουλος Χρήστος”.
Θεωρήσαμε χρέος μας να αναφερθούμε έστω σύντομα στον Γιώργο Κουβελίδη πρώτον για να ξέρουν όσοι πηγαίνουν προς τα ιαματικά μας (τα Θέρμα) το καλοκαίρι γιατί το στρατόπεδο ονομάζεται “Στρατόπεδο Γεωργίου Κουβελίδη” και δεύτερο, το σπουδαιότερο, ότι η μάχη της Κρήτης έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη και στην έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Και, για να γίνει κατανοητό αυτό, παραθέτουμε τα παρακάτω:
ΜΕΡΟΣ 3ο
Αποό την εφημερίδα ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ 27-ΜΑΊΟΥ 2023
Γράφει ο Γιάννης Πολυράκης 
Δ. Μετά τη Μάχη της Κρήτης
Ο κρητικός πληθυσμός, παρά το ότι ήταν άοπλος, πολέμησε με ό,τι παλιά όπλα διέθετε, ακόμη και με πέτρες. Ένας σύγχρονος και άοπλος Δαβίδ στην κυριολεξία, απέναντι στον πάνοπλο θηριώδη Γολιάθ. Και έγραψε το έπος της Μάχης της Κρήτης που θα ήταν περισσότερο καθοριστικό, εάν ο Κρητικός είχε τα όπλα που του στέρησε ο Μεταξάς.
Η Γερμανία πέτυχε μια «πύρρεια νίκη» στην Κρήτη, όπως έγραψε ο Ουίνστον Τσώρτσιλ στα απομνημονεύματά του, γιατί κέρδισε μια μάχη, αλλά έχασε ένα πόλεμο. Και τούτο, επειδή στο πεδίο της Μάχης της Κρήτης τέθηκε εκτός μάχης το 30% της δύναμης σε έμψυχο υλικό που χρησιμοποιήθηκε στην επίθεση κατά του νησιού, που μεταφράζεται (σύμφωνα με γερμανικές πηγές) σε 3.250 νεκρούς και 3.800 τραυματίες επί συνολικής δύναμης 23.464 ανδρών. Κατά τους Βρετανούς, οι γερμανικές απώλειες ήταν πολύ μεγαλύτερες, ανερχόμενες σε 15.000 νεκρούς και τραυματίες, εάν υπολογιστεί και ο αριθμός εκείνων που πνίγηκαν στην αποτυχημένη απόπειρα μεταφοράς στρατευμάτων από τη θάλασσα. Η σοβαρότερη όμως απώλεια των Γερμανών ήταν εκείνη της καταστροφής της 7ης Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας των αλεξιπτωτιστών που αποτελούσε για τα δεδομένα της εποχής, ένα από τα αποτελεσματικότερα όπλα του γερμανικού στρατού. Η εξουδετέρωση και η απώλεια των καλύτερων Γερμανών αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη, στάθηκε αφορμή να καταργηθεί η χρήση του τρομερού αυτού όπλου στη συνέχεια εκείνου του πολέμου.
Ο ίδιος ο Χίτλερ, κατήργησε αμέσως το σώμα έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη του, και λέγοντας στον υπεύθυνο για το σώμα στρατηγό Στούντεντ:
«Η Κρήτη αποδεικνύει ότι οι αλεξιπτωτιστές ανήκουν πλέον στο παρελθόν». Και όμως με αυτούς (όπως γράφει ο Τσώρτσιλ) θα μπορούσαν να καταλάβουν χωρίς αντίσταση την Κύπρο, τη Συρία, το Ιράκ και ίσως και την Περσία, εάν δεν είχαν υποστεί την πανωλεθρία αυτή στην Κρήτη.
Η τελική όμως έκβαση της Μάχης της Κρήτης όπως εξελίχθηκε, ανέτρεψε τα γερμανοϊταλικά σχέδια στη Β. Αφρική, βοήθησε τη Μ. Βρετανία στην εκεί αντεπίθεσή της, κι έδωσε τον απαιτούμενο χρόνο στους συμμάχους να ανασυνταχθούν. Παραδειγμάτισε τη Γιουγκοσλαβία να ταχθεί κι εκείνη τελικά κατά του άξονα. Πέραν των άλλων σχεδίων που ματαιώθηκαν, σπουδαιότερη ήταν η αναβολή για ένα περίπου μήνα της γερμανικής επίθεσης κατά της Ρωσίας. Η αναβολή αυτή, αποδείχθηκε μοιραία για τους Γερμανούς στρατοκράτορες. Σε αντίθετη περίπτωση, εάν δηλαδή είχε κερδηθεί ο πόλεμος στη Ρωσία, ο Άξονας θα είχε στη διάθεσή του όλη την Ευρώπη, ενώ τα αεροπλάνα και υποβρύχιά του θα κυριαρχούσαν από τις ακτές της Ελλάδας, σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Ο πρωθυπουργός της Αγγλίας Άντονι Ηντεν είπε: «Η Ελλάς έδωσε πρώτη ένα μάθημα».
Ε. Επίλογος
Για τους παραπάνω λόγους, η Μάχη της Κρήτης δεν ήταν σαν τις άλλες. Ήταν ένα ορόσημο! Ήταν η τελευταία τακτική μάχη στα κράσπεδα της Ευρώπης, μα η πρώτη μάχη εθνικής αντίστασης εναντίον του Ναζισμού, και που οριοθέτησε την αρχή του τέλους της ναζιστικής λαίλαπας….
Πηγή: https://www.haniotika-nea.gr/syntomi-anadromi-sta-gegonota-kai-ti-simasia-tis-machis-tis-kritis/