Ιγνάτης Ψάνης
Χαραγμένα στο κεντρικότερο, επισημότερο και επιβλητικότερο μνημείο της χώρας, στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη στην Πλατεία Συντάγματος, είναι χαραγμένα τα μέτωπα των αγώνων μας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με κυρίαρχα εκείνα του Αλβανικού μετώπου (ΠΙΝΔΟΣ-ΚΟΡΥΤΣΑ-ΚΑΛΑΜΑΣ-ΤΡΕΜΠΕΣΙΝΑ- ΧΕΙΜΑΡΡΑ-ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟ-731-ΜΠΟΥΜΠΕΣΙ-ΚΑΛΠΑΚΙ-ΚΛΕΙΣΟΥΡΑ-ΠΡΕΜΕΤΗ-ΠΟΓΡΑΔΕΤΣ..)
“Μία δε κλίνη κενή φέρεται εστρωμένη των αφανών, οι αν μη ευρεθώσιν ες αναίρεσιν” Επιτάφιος του Περικλή-Θουκυδίδης
Και ένα φέρετρο το μεταφέρουν στρωμένο (με σεντόνι) άδειο, για όσους τυχόν δε βρεθούν στην περισυλλογή (των νεκρών). Σ’ αυτόν, τον αφανή νεκρό του πολέμου, είναι αφιερωμένο το μνημείο στην Πλατεία Συντάγματος
“Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος” (Επιτάφιος Περικλή- Θουκυδίδης)
“Για τους ένδοξους (τους σπουδαίους) ανθρώπους κάθε μέρος της γης είναι τάφος.”
Βάσει αρχείων της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, από την έναρξη του πολέμου μέχρι τις 26 Απριλίου 1941, οι απώλειες στο μέτωπο έφτασαν τους 13.936 οπλίτες και αξιωματικούς (νεκροί και αγνοούμενοι), με 5.960 να έχουν ταφεί σε νεκροταφεία εντός του ελληνικού εδάφους και σχεδόν 8.000 να παραμένουν στην Αλβανία.
Το τίμημα του νησιού μας συνολικά στον πόλεμο σε ανθρώπινο δυναμικό ήταν 291 άντρες, που δεν επέστρεψαν. Εμείς παραθέτουμε με τη βοήθεια του αγαπητού Γιώργου Καρακλά αρχικά τον κατάλογο των πεσόντων από το χωριό μας στο αλβανικό μέτωπο. Η πρώτη ημερομηνία είναι η ημερομηνία γεννήσεως, ακολουθεί ο βαθμός, στη συνέχεια η ημερομηνία θανάτου και τέλος ο τόπος και οι συνθήκες (όχι πάντοτε) του θανάτου. Στη συνέχεια παραθέτουμε τον κατάλογο των χωριανών μας, που εκτελέστηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής.
Τα ονόματα των παλικαριών που έπεσαν στην Αλβανία ήταν χαραγμένα στο πίσω μέρος του ηρώου και ήταν ορατά πλήρως, όταν το ηρώο ήταν στον Καρδώνα. Όταν μεταφέρθηκε στη σημερινή τοποθεσία επί Δημάρχου Σ. Γιαννέλλη, επειδή λόγω της θέσης του δεν θα ήταν ορατά τα ονόματα, τα χάραξαν σε δύο πλάκες ένθεν και ένθεν του μνημείoυ.
Ιδιαίτερη τιμή επιφυλάχθηκε για τον πρωτοετή Εύελπι, που έπεσε στο αεροδρόμιο Μάλεμε της Κρήτης στις 25/5/1941,στον Γιώργο Κουβελίδη, προς τιμήν του οποίου το Στρατόπεδο 264 Μ/Κ Τ. Ε. που βρίσκεται στο χωριό μας φέρει το όνομά του.
“ΈΝΑ ΠΑΡΘΕΝΟ ΔΑΣΟΣ ΣΚΟΤΩΜΕΝΩΝ ΦΙΛΩΝ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΜΑΣ” από τον Τελευταίο Σταθμό του Γιώργου Σεφέρη
ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΠΟΛΙΧΝΙΑΤΕΣ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΗΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ
ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Γεν.1911 (Η) 5/1/1941 του 22ου ΣΠ. Εξαφανίστηκε στο ύψωμα 1 χλμ. ανατολικά του χωριού Καλυβάτσι Πόγραδετς
Γιαννέλλης Δημήτριος ΕΥΣΤ (Η)
ΖΟΡΠΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 1877 6/8/1941 Ναυάγιο
έξω από το Άγιο Όρος. (Σύζυγος ΣΤΥΛΙΑΝΗ Κ. ΠΑΛΛΗ)
ΖΟΥΜΠΑΝΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΕΩΡ. 1917 (Η) 12/4/1941 Κλεισούρα 87ο Σύνταγμα Πεζικού
ΘΕΟΔΩΡΕΛΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΘΕΟΔ. 1914 (Η) 13/2/1941 22ο Σύνταγμα Πεζικού Καλυβάτσι
ΚΑΛΑΪΤΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝ 1915 29/12/1940 22ου ΣΠ. Σκοτώθηκε στο Καλυβάτσι (ΒΔ Πόγραδετς)
ΚΑΛΙΑΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΓΕΩΡ (Η) 1918 9/4/1941 Ναύτης του αντιτορπιλικού “Υ∆ΡΑ”. Σκοτώθηκε σε Γερμανική αεροπορική επιδρομή έξω από την Αίγινα.
ΚΑΜΠΕΖΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΥΣΤ (Η) 1916 1/4/1941 22ο Σύνταγμα Πεζικού Εξαφανίστηκε κατά τη διάβαση του ποταμού Αλιάκμονα.
ΚΑΡΑΚΛΑΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ (Η) 1941
ΚΑΤΑΤΡΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΩΝ (Η) 1914 1/4/1941 22ο Σύνταγμα Πεζικού Αλβανικό
ΚΑΤΑΚΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΓΕΩΡ. (Η)
ΚΛΑΔΟΓΕΝΗΣ ΣΕΒΑΣΤΟΣ ΓΕΩΡ. (Η) 1912 3/1/1941 22ο Σύνταγμα Πεζικού Κορυτσά
ΚΟΥΒΕΛΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΙΚ (Η) Εύελπις 1923 20/5/1941 Αεροδρόμιο Μάλεμε Χανίων
ΛΑΘΙΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡ. (Η) 1912 23/3/1941 34ο Σύνταγμα Πεζικού Πεστάνη
ΛΥΜΠΟΥΣΗΣ ΛΑΜΠΟΥΣΗΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΠΑΝΑΓ (Η) 1917 Λοχίας 20/4/1941 Κρατικό Νοσοκομείο Έδεσσας
ΜΠΑΡΟΥΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΝΙΚ (Η) 1910 6/1/1941 Γ2 Ορεινό Χειρουργείο 22ο Σύνταγμα Πεζικού
ΠΑΛΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΓΝΑΤ (Η) 1909 14/4/1941 21ο Σύνταγμα Πεζικού Ύψ. 869
ΠΑΡΟΥΤΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΕΥΣΤ 1916 28/3/1944 Στρατιώτης του 4ου Τάγματος Φρουρών. Πέθανε στην Αίγυπτο
ΠΙΤΤΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΓΓΕΛΗ (Η)
ΡΗΓΕΛΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΔΗΜΗΤ (Η) 1919 Δεκανέας 12/4/1941 Σύνταγμα Δωδεκανήσων Πέθανε από τραύμα στο χωριό Κοίλα Κοζάνης
ΣΑΚΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΩΚ (Η) 1909 10/1/1941 33ο Σύνταγμα Πεζικού Κλεισούρα
ΣΑΜΑΡΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΔΗΜΗΤ. (Η) 1917 Υποδεκανέας 19/2/1941 ΧΙΙΙ ΜΟΙΡΑ ΤΡΑΥΜ/ΦΟΡΕΩΝ Βοστάνειο Νοσοκομείο Μυτιλήνης
ΣΑΠΝΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΡΑΛ. (Η) 1914 2/4/1941 22ο Σύνταγμα Πεζικού Καλιβάτσι
ΤΖΙΜΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΠΑΝ. (Η) 1909 22ο Σύνταγμα Πεζικού 1/4/1941 Πόγραδετς
ΧΑΤΖΗΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡ 1892 6/8/1942
ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΗΛ. (Η) 1911 7/4/1941 του 22ου ΣΠ. Σκοτώθηκε στο Πόγραδετς
ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΝΑΓ. (Η) 22/1/1941 22ου ΣΠ. Πέθανε από πολεμικά τραύματα στο Καλυβάτσι (ΒΔ Πόγραδετς)
ΧΑΤΖΟΓΛΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΝΑΓ (Η) 1908 28/4/1941 Στρατιώτης πέθανε στην Κορησσία Κέας τραυματισθείς σε αεροπορική επιδρομή στις 28-4-1941 μετά την υπογραφή συνθηκολόγισης
ΧΑΧΑΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΝΑΓ. (Η) 1911 27/3/1941 Του 90ου ΣΠ. Εξαφανίστηκε στο ΧV/Β ορεινό Χειρουργείο (ύψωμα 802 – Μπούμπεσι)
ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΠΟΛΙΧΝΙΑΤΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
ΚΑΒΑΔΑΣ Ή ΚΑΒΑΔΕΛΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΝΑΓ 1903 4/5/1944 Συνελήφθη ως όμηρος και εκτελέστηκε λίγες μέρες μετά στη Χαλκίδα.
ΚΑΤΣΙΚΑΤΣΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ 11/5/1944 Πολιτικός κρατούμενος στρατοπέδου Π. Μελά. Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη Θεσσαλονίκη.
ΚΑΤΣΙΚΑΤΣΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 11/5/1944 Πολιτικός κρατούμενος στρατοπέδου Π. Μελά. Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη Θεσσαλονίκη.
ΚΑΤΣΙΚΑΤΣΟΥ ΜΑΡΙΑ 5/8/1944 Πολιτικός κρατούμενος στρατοπέδου Π. Μελά. Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη Θεσσαλονίκη.
ΣΑΝΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΥΣΤΡ 1888 7/1/1943 Πολιτικός κρατούμενος στρατοπέδου Ακροναυπλίας. Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στον Πειραιά.
ΦΤΕΡΙΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΑΡΑΛ 1910 18/11/1942 Πολιτικός κρατούμενος στρατοπέδου Π. Μελά όπου και πέθανε λόγω κακουχιών
ΨΑΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΝΙΚ 1912 17/10/1941 Εκτελέστηκε στη Μυτιλήνη, από τους Γερμανούς, για παράνομη κατοχή όπλου.