Για βάλιτι μι του νου σας-Καλές διακοπές
Τάσος Μακρής
Για βάλι!
Η φράση λέγεται και στον πληθυντικό:”Για βάλιτι!” Και οι δύο μορφές της είναι ακατανόητες στον αμύητο στο λεσβιακό ιδίωμα.
Οι φράσεις είναι ελλιπείς. Οι προστακτικές των ρημάτων προτρέπουν για ενέργεια από υποκείμενα που είναι ευκολονόητα αλλά τι είδους ενέργεια θα είναι και προς τα πού θα διοχετευτεί είναι ακατόρθωτο να προσδιοριστεί. Αυτό γίνεται μόνο από όποιον ακούσει ολοκληρωμένες τις φράσεις” Για βάλι μι του νου σ’!” και “για βάλιτι μι του νου σας!”.
Η μετάφραση στην καθομιλουμένη είναι εύκολη γιατί πρόκειται για τον ίδιο μηχανισμό της γλώσσας: “Για βάλι μι του νου σ’!”= για σκέψου, για φαντάσου! Το ίδιο προτρεπτικό μόριο “για” και προστακτική στο ρήμα. Η διαφορά βρίσκεται στην ανάλυση της σκέψης. Για να σκεφτεί κανείς ή να φανταστεί, πρέπει να βάλει κάποια πράγματα στο νου του Μ’ αυτό το σκεπτικό η λεσβιακή διατύπωση φαντάζει… ποιητικότερη!
Έδιετσ’ τουν κούρουσι
Οι λέξεις της φράσης είναι ιδιωματικές κατασκευές της λεσβιακής ντοπιολαλιάς. Τα υλικά τους όμως είναι αρχαιοελληνικά, για τούτο η ετυμολογική τους ανάλυση θα μας οδηγήσει με σιγουριά στην κατανόηση της φράσης.
Το “έδιετσ'” δείχνει καθαρά το έτσι ως δεύτερο συνθετικό και μένει το πρώτο που είναι το “εδε” μια λεκτική προσθήκη με τη σημασία “ακριβώ”, όπως τις καθομιλουμένης το “δα” (εδωδά). Το ρήμα “κούρουσι” είναι τύπος του “κορώνω”, και αυτό προέρχεται από το “κορέννυμι” της αρχαίας, με τη σημασία του υπερπληρούμαι, γεμίζω μέχρι τα χίλια. Στη νεοελληνική η υπερπλήρωση διασπείρεται σε πολλές εκφάνσεις του λόγου όπως στη φωτιά (κόρωσαν οι φλόγες), στην ψυχική αναστάτωση (άναψε και ο κόρωσε από θυμό) κλπ.
Στη ντοπιολαλιά μας και στη συγκεκριμένη φράση παίρνει τη σημασία της εμμονής σε μία απόφαση. Ψυχικές διεργασίες γέμισαν το θυμικό κάποιου με μια ιδέα και την έκαναν εμμονική. Επί τω λογικότερο θα μεταφράζαμε ” Του την έδωσε”.